رشد روز افزون جمعیت نیاز به افزایش منابع پروتئینی در جهان باعث شده است. یکی از راه‌های تامین پروتئین پرورش آبزیان با روش‌های نوین است. از آنجایی که پرورش متراکم با بیماری‌های عفونی همراه است پرورش‌دهندگان برای حل این مشکل از آنتی‌بیوتیک‌ها به میزان زیاد استفاده میکنند که در کشورمان به طور عمده خارج از نظارت مراجع ذی صلاح است. در طول بیش از ۷۰ سال با مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، باکتری‌ها مقاوم شدن به هر آنتی بیوتیکی که تولیدشده از خود مقاومت نشان داده‌اند چنین روندی در آبزیان که از قدمت کمتری در مقیاس صنعتی نسبت به پرورش دام و طیور برخوردار هستند، نیز دیده شده است. مصرف بی رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در آبزیان محیطی را پدید می آورد که به طور پیوسته باکتریهای عامل مقاومت را در فلور طبیعی مستقر میکنند. بررسی‌ها نشان داده است که درصد زیادی از این آنتی بیوتیکها به طور غیر ضروری تجویز شده اند. هر چه آنتی‌بیوتیک‌های بیشتری مصرف می شود سرعت مقاومت باکتری‌ها نیز بیشتر میشود به بیانی دیگر، هرچه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها بیشتر بوده احتمال موثر بودن این آنتی بیوتیکها نیز کمتر میشود.
از پیامدهای مصرف بی رویه آنتی بیوتیکها در آبزیان وجود باقی مانده‌های آنتی بیوتیک در فرآورده‌های آبزیان که میزان باقیمانده آنتی بیوتیکها به میزان داروی انتخابی مورد استفاده در محیط بستگی دارد.حدود ۷۵ درصد آنتی بیوتیک های تجویز شده برای آبزیان در آب دفع میشوند. با توجه به دفع ۸۰ -۷۰ درصدی آنتی بیوتیک‌های مصرفی به صورت خوراک پلت از راه ادرار، مدفوع در آب این ترکیب‌ها بر روی محل سکونت آبزیان اثر سوء داشته که به طور عمده با مصرف بی رویه همراه است. میزان دقیق مصرف آنتی بیوتیک در آبزیان به واسطه سیستم‌های ثبت و توزیع متفاوت آسان نبوده ولی به طور کلی بین یک گرم در یک تن محصول در نروژ تا ۷۰۰ گـ ۷۰۰ گرم در یک تن محصول در کشورهای با نظارت ضعیف متغییر است.
باکتریهای مقاوم به انتی بیوتیک در آبزیان یک خطر بزرگ برای بهداشت عمومی می‌باشند.روده ماهیان ،سالم محل استقرار میکروبیوتای دستگاه گوارش بوده که در امر هضم تغذیه و کنترل عفونت موثرند. تغییر احتمالی میکروبیوتا، باعث اختلال در اعمال فیزیولوژیک آن میشود که به طور عمده به باکتریهای مقاوم به آنتی بیوتیک در آبزیان، یک خطر بزرگ برای بهداشت عمومی می‌باشند.
درمان ماهیان با آنتی بیوتیکها اثر بالقوه این ترکیبات بر روی محیط آبزیان (دریایی و آب تازه) بوده و مهم تر از همه توسعه مقاومت میکربی به وسیله ی پاتوژن‌ها است. غلظت قابل توجه آنتی‌بیوتیک‌ها برای دوره‌های طولانی در محیط آبزیان، فشار انتخابی جدی برای مقاومت میکروبی در باکتریهای موجود در رسوبات ایجاد کرده و این موضوع در نهایت باعث تغییر اساسی در تنوع زیستی رسوبات و آب محیط با جایگزینی باکتری های مقاوم به جای باکتری های حساس میشود.
کلمات کلیدی: آنتی بیوتیکها ،آبزیان مقاومت باکتریایی، آبزی پروری
سید مصطفی عزیزیان
